PARLAMENT EUROPEJSKI DLA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
ZAŁĄCZNIK NR 2 DO PAKIETÓW INFORMACJI O PRACY PE.
Zabezpieczenia socjalne dla osób niepełnosprawnych w Unii Europejskiej.
SPIS TREŚCI:
I NIEPEŁNOSPRAWNI W UNII EUROPEJSKIEJ
II POLITYKA WSPÓLNOTOWA WOBEC NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
IV SYSTEM ZABEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH
V POMOC SOCJALNA DLA OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ
I NIEPEŁNOSPRAWNI W UNII EUROPEJSKIEJ
Struktura Wspólnoty Europejskiej pozornie wydaje się nie
mieć nic wspólnego z działaniami dotyczącymi osób niepełnosprawnych. Jednakże
ambicją państw członkowskich powołujących do życia Unię Europejską było
wykreowanie podmiotu silnego gospodarczo, który zagwarantuje obywatelom poszanowanie
wolności, demokracji, praw człowieka i praworządności. Państwa członkowskie
przyjęły zobowiązanie, iż jako Unia zagwarantują poszanowanie praw podstawowych
zagwarantowanych w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i
Podstawowych Wolności oraz praw wynikających z tradycji konstytucyjnych państw
członkowskich jako ogólnych praw Wspólnoty. To odwołanie się do praw
podstawowych znalazło rozwinięcie w postanowieniach Traktatu o utworzeniu
Wspólnoty Europejskiej w art. 13, który stanowi:
„Nie naruszając innych postanowień niniejszego Traktatu i w granicach uprawnień
przyznanych Wspólnocie na jego podstawie, Rada, działając jednomyślnie na
wniosek Komisji i po porozumieniu z Parlamentem Europejskim, może podjąć
stosowne działanie, by zwalczać dyskryminację z powodu płci, rasy lub
pochodzenia etnicznego, religii lub wyznania, inwalidztwa (disability), wieku
lub orientacji seksualnej”.
Przepis ma charakter kompetencyjny. Jego wprowadzenie do Traktatu wskazuje, że
członkowie Unii Europejskiej przystąpili do budowy struktury zbliżonej do
państwa oraz będą wykonywali zadania podobne do państwowych. Po nowelizacji
Traktatu w 1997 roku. Podczas konferencji w Amsterdamie instytucje Wspólnoty
przyjęły deklarację nr 22 stanowiącą:
„Konferencja uzgadnia, że przy wypracowaniu przedsięwzięć zgodnie z art. 95
(dotyczy zbliżenia przepisów państw członkowskich) Traktatu ustanawiającego
Wspólnotę Europejską organy Wspólnoty powinny uwzględniać potrzeby osób
niepełnosprawnych”.
Oznacza to, iż zwalczanie dyskryminacji i uwzględnianie potrzeb osób
niepełnosprawnych należy nie tylko do państw członkowskich, ale będzie
realizowane we współpracy instytucji Unii, a tworzone prawo przyczyni się do
integracji społecznej między obywatelami Unii Europejskiej, także dotkniętymi
niepełnosprawnością.
Dodatkowo ochronę praw podstawowych umocnił Traktat z Lizbony, który wprowadził bardzo istotne uregulowania w artykule 6, tj. nadał moc prawną Karcie Praw Podstawowych oraz stworzył podstawę prawną do przystąpienia Unii do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
Ilość i różnorodność realizowanych programów świadczy, iż zwalczanie dyskryminacji i wyrównanie szans osób niepełnosprawnych jest efektywnie realizowane przez instytucje Wspólnoty i państwa członkowskie.
W praktyce program osiągania równych szans realizowany jest
na trzech poziomach:
- Poziom pierwszy to państwa, które wymieniają się informacjami o prowadzonej
polityce zatrudnienia;
- Poziom drugi to działania z udziałem Europejskiego Funduszu
Niepełnosprawności. Polegają one na współpracy i udzielaniu poparcia
organizacjom pozarządowym oraz jednoczeniu organizacji działających na rzecz
osób niepełnosprawnych w różnych państwach członkowskich;
- Trzeci poziom dotyczy życia społecznego. Działania w jego ramach mają przede
wszystkim polegać na upowszechnieniu problematyki niepełnosprawności poprzez
usuwanie barier oraz tworzenie projektów integracyjnych.
Zobowiązanie Wspólnoty Europejskiej będzie miało rzeczywisty wpływ na życie osób niepełnosprawnych, gdy poszczególne państwa członkowskie uznają Konwencję ONZ. Chociaż Rada Unii Europejskiej przyjęła decyzję o ratyfikacji Konwencji ONZ już pod koniec 2009 roku, niestety formalnie będzie ona wiążąca dla obywateli UE, tylko wtedy gdy wszystkie państwa członkowskie ratyfikują traktat. Jak dotąd tylko trzynaście krajów ratyfikowało ten dokument. Są nimi Austria, Belgia, Czechy, Dania, Francja, Niemcy, Węgry, Włochy, Portugalia, Słowenia, Hiszpania, Szwecja i Wielka Brytania. W przypadku Polski Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych została podpisana, ale wciąż nie była ratyfikowana. Pozostaje, zatem wciąż 15 krajów, które muszą uznać dokument, by sytuacja osób niepełnosprawnych w Europie uległa poprawie. Tak, by mogli cieszyć się tymi samymi prawami, co pozostali obywatele Unii Europejskiej.
Celem tej Konwencji, która wraz z Protokołem weszła w życie 3 maja 2008 r., jest promowanie i ochrona pełnego i równego korzystania przez osoby niepełnosprawne z wszystkich praw i podstawowych swobód człowieka. Treść Konwencji stanowi znaczący krok naprzód: niepełnosprawność jest przedstawiana nie tylko jako problem opieki społecznej, ale także kwestia prawna, związana z prawami człowieka.
Chociaż to państwa członkowskie są głównie odpowiedzialne za działania w kwestii niepełnosprawności, UE uzupełnia ich działania i stwarza warunki sprzyjające dalszemu postępowi.
Choć państwa członkowskie ponoszą osobną odpowiedzialność za te kwestie, wspólnie ustalają cele i wskaźniki w programie ramowym zwanym otwartą metodą koordynacji. Wysiłki państw oceniane są przez Komisję i Radę we wspólnym raporcie, przedstawiającym osiągnięcia inicjatyw na poziomie UE w poszczególnych krajach. Komisja wspiera także państwa kandydujące i przystępujące do UE w reformowaniu ich systemów pomocy społecznej. Priorytety określane są w opracowywanych wspólnych memorandach w sprawie integracji społecznej.
II POLITYKA WSPÓLNOTOWA WOBEC NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
Polityka Unii Europejskiej wobec niepełnosprawności zakłada, że osoby niepełnosprawne muszą brać udział w podejmowaniu decyzji ich dotyczących na poziomie europejskim, narodowym i lokalnym. Mają one pełne prawo do wnoszenia swojego wkładu w życie społeczne.
Polityka UE w zakresie ochrony socjalnej i integracji społecznej wspiera państwa członkowskie w opracowywaniu własnej polityki integracji społecznej, opieki zdrowotnej i usług socjalnych, poprawiając tym samym szanse osób niepełnosprawnych na znalezienie i utrzymanie zatrudnienia.
1. Jakie mechanizmy posiada Europejski Fundusz Społeczny, aby zwalczać zjawisko wykluczenia społecznego?
Najważniejszym sposobem zwalczania zjawiska wykluczenia
społecznego jest łączenie tego zjawiska z kwestią rozwoju zatrudnienia. W UE są
środki do dyspozycji państw członkowskich, które mogą użyć ich do bezpośredniej
pomocy osobom zagrożonym wykluczeniem ze społeczeństwa lub pośrednio, poprzez
sieć organizacji, specjalnie w tym celu utworzonych. W pierwszym rzędzie
kładzie się akcent na uczestnictwo w pracy. Tym samym program walki z ubóstwem
i wykluczeniem społecznym jest jednocześnie częścią Europejskiej Strategii
Zatrudnienia.
Głównym programem Komisji Europejskiej na rzecz grup marginalizowanych i
poszkodowanych społecznie była Inicjatywa Wspólnotowa EQUAL, w całości
finansowana ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS).
EQUAL przyczyniał się do osiągania spójności społecznej UE w zakresie ponadnarodowej współpracy na rzecz promocji nowych środków przeciwdziałania bezrobociu, zapobiegania wszelkim formom dyskryminacji i nierówności na rynku pracy, a także przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, także osób niepełnosprawnych. EQUAL to zintegrowane w jedną całość dawne Inicjatywy Wspólnotowe: ZATRUDNIENIE (NOW, YOUTHSTART, HORIZON, INTEGRA) oraz ADAPT. Poprzez inicjatywę EQUAL Komisja Europejska dąży do wypracowywania innowacyjnych projektów pomocy, mających przyczynić się do ograniczania nierówności i wykluczenia społecznego. Wszystkie państwa i regiony Wspólnoty, bez względu na ogólną sytuację gospodarczą i społeczną kraju, mogą ubiegać się o dotacje z jej środków. Inicjatywa ta obejmuje wszystkie grupy dyskryminowane na rynku pracy, a także te, które ze względu na nierówności i asymetrię w rozwoju społecznym i gospodarczym zostały zepchnięte na margines życia społecznego.
Każde państwo członkowskie zobowiązane zostało do opracowania własnej strategii wspierania EQUAL, która musi być zgodna z czterema filarami Europejskiej Strategii Zatrudnienia (wspieranie zatrudnienia, wspieranie przedsiębiorczości, podnoszenie zdolności adaptacji, wspieranie równości szans), a także z założeniami Europejskiej Strategii Przeciwdziałania Wykluczeniu Społecznemu, która miała na celu zwiększanie zdolności przeciwdziałania społecznemu wykluczeniu i lepsze zrozumienie zjawiska społecznego wykluczenia i ubóstwa.
Aktualnie działania na rzecz przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu finansowane są z Europejskiego Funduszu Społecznego. W Polsce środki EFS można uzyskać w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki w następujących priorytetach:
PRIORYTET I: ZATRUDNIENIE I INTEGRACJA SPOŁECZNA
Realizacja zadań przewidzianych w ramach Priorytetu I sprzyja pełniejszemu wykorzystaniu potencjału instytucji działających na rzecz osób bezrobotnych oraz zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Podmioty te posiadając wykwalifikowane kadry, zdolności instytucjonalne i doświadczenie w realizacji zadań na rzecz osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, są w stanie zapewnić warunki dla realizacji kompleksowych projektów na rzecz aktywizacji społeczno-zawodowej grup, które w szczególny sposób wymagają szczególnego wsparcia an poziomie ogólnokrajowym (m.in. Romowie, niektóre grupy osób niepełnosprawnych, młodzież zagrożona wykluczeniem społecznym oraz osoby przebywające w placówkach penitencjarnych). W związku z tym, część zadań adresowanych do osób pochodzących z tych grup społecznych będzie realizowana na poziomie centralnym przez wyspecjalizowane i merytorycznie przygotowane do tego instytucje.
PRIORYTET VII: PROMOCJA INTEGRACJI SPOŁECZNEJ
W ramach Priorytetu VII podejmowane są przede wszystkim działania zmierzające do ułatwienia dostępu do rynku pracy osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym oraz rozwijania instytucji ekonomii społecznej, jako skutecznej formy integracji społeczno-zawodowej.
Ważnym elementem wsparcia jest eliminowanie różnego rodzaju barier (organizacyjnych, prawnych czy psychologicznych) na jakie napotykają osoby w wieku aktywności zawodowej, zagrożone wykluczeniem społecznym. Problem ten dotyczy przede wszystkim osób niepełnosprawnych, długotrwale bezrobotnych, imigrantów, osób opuszczających placówki opieki zastępczej czy zakłady karne, postrzeganych w sposób stereotypowy przez pracodawców i otoczenie społeczne jako pracownicy mniej dyspozycyjni oraz mobilni zawodowo.
2. Co to jest Karta Fundamentalnych Praw Socjalnych Pracowników?
W celu uwzględnienia społecznego aspektu rynku wewnętrznego
Rada Europejska 9 grudnia 1989 r. przyjęła Kartę Praw Socjalnych (bez Wielkiej
Brytanii), uwzględniającą podstawowe wymogi polityki społecznej. W następstwie
zmiany rządów, wiosną 1997 r., Wielka Brytania stała się sygnatariuszem Karty.
Karta ta nawiązywała do Karty Socjalnej Rady Europy z 1961 r. (ratyfikowanej
przez Polskę w 1997 r.) oraz do odpowiednich konwencji Międzynarodowej
Organizacji Pracy. Obejmowała ona regulacje głównie z zakresu prawa pracy. Oprócz
ochrony przed niesprawiedliwym zwolnieniem z pracy, bezpieczeństwa i higieny
pracy, ochrony zdrowia, uprawnień pracowniczych do zasiłków chorobowych, do
wynagrodzenia za dni świąteczne, do szkolenia zawodowego, zawarto w niej także
punkty dotyczące podstawowych wolności pracowniczych, takich jak swoboda
poruszania się czy organizowania się pracowników. Ponadto w Karcie Praw
Socjalnych znalazły się podstawowe zapisy antydyskryminacyjne dotyczące równego
traktowania mężczyzn i kobiet, pracowników niepełnosprawnych oraz osób w
starszym wieku. Ważnym rozdziałem Karty jest także rozdział dotyczący ochrony
dzieci i pracowników młodocianych.
Zapisy Karty Praw Socjalnych są kierunkowymi zaleceniami dla krajów członkowskich Unii Europejskiej. Odpowiedzialność za ich wypełnienie leży w gestii rządów państw członkowskich oraz partnerów socjalnych.
Karta Praw Socjalnych to źródło licznych dyrektyw dotyczących m.in. takich kwestii, jak organizowanie zdrowotnie bezpiecznego miejsca pracy, ochrony pracy w aspekcie ilości i organizacji czasu pracy czy socjalnej ochrony pracy.
3. ŚWIADCZENIA ZDROWOTNE
Osoby niepełnosprawne mają ograniczony dostęp do świadczeń zdrowotnych, w tym do rutynowego leczenia, co prowadzi do niezwiązanych z niepełnosprawnością nierówności dotyczących zdrowia. Mają one prawo do równego dostępu do opieki zdrowotnej, w tym do prewencji, oraz do specjalnych świadczeń zdrowotnych i rehabilitacyjnych wysokiej jakości i w dostępnych cenach, w których uwzględniane są ich potrzeby, także te związane z płcią. Zapewnienie dostępu jest przede wszystkim zadaniem państw członkowskich, które są odpowiedzialne za organizowanie i zapewnianie świadczeń zdrowotnych i opieki medycznej. Komisja będzie wspierać rozwój polityki na rzecz równego dostępu do opieki zdrowotnej, w tym świadczeń zdrowotnych i rehabilitacyjnych wysokiej jakości przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych. Realizując politykę zapobiegającą nierównościom w obszarze zdrowia, Komisja będzie zwracać szczególną uwagę na osoby niepełnosprawne; będzie także wspierać działania w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, aby zmniejszać ryzyko niepełnosprawności będącej wynikiem pracy zawodowej i ułatwić ponowną integrację niepełnosprawnych pracowników oraz działać na rzecz zapobiegania temu ryzyku.
Działanie UE będzie wspierać krajowe działania na rzecz zapewnienia dostępnych, niedyskryminacyjnych świadczeń i infrastruktury zdrowotnej; upowszechniania wiedzy o niepełnosprawności na uczelniach medycznych oraz w programach nauczania kierunków medycznych; zapewniania odpowiednich świadczeń rehabilitacyjnych; upowszechniania świadczeń w zakresie zdrowia psychicznego i działania na rzecz rozwijania usług wczesnej interwencji i oceny potrzeb. Zwiększenie równego dostępu osób niepełnosprawnych do świadczeń zdrowotnych i powiązanych usług.
4. DZIAŁANIA ZEWNĘTRZNE
UE i państwa członkowskie powinny promować prawa osób niepełnosprawnych w ramach swoich działań zewnętrznych, w tym rozszerzania UE oraz programów sąsiedztwa i rozwoju. W odpowiednich obszarach Komisja, w szerszym kontekście działań na rzecz niedyskryminacji, podkreślać będzie w działaniach zewnętrznych UE, że zagadnienie niepełnosprawności jest zagadnieniem z obszaru z praw człowieka; upowszechniać znajomość Konwencji ONZ i wiedzę o potrzebach osób niepełnosprawnych, w tym dostępności w dziedzinach pomocy kryzysowej i humanitarnej; doskonalić sieć korespondentów ds. niepełnosprawności, zwiększając świadomość zagadnień związanych z niepełnosprawnością w delegaturach UE; sprawić, by kraje kandydujące i potencjalne kraje kandydujące dokonywały postępów w upowszechnianiu praw osób niepełnosprawnych, a instrumenty finansowe pomocy przedakcesyjnej używane były do poprawy ich sytuacji.
Działanie UE będzie wspierać i uzupełniać krajowe inicjatywy dotyczące niepełnosprawności w dialogu z państwami trzecimi i w odpowiednich przypadkach łączyć niepełnosprawność i realizację Konwencji ONZ, uwzględniając zobowiązania odnoszące się do skuteczności pomocy. Doprowadzi to do uzgodnienia stanowisk i zaangażowania w zagadnienia dotyczące niepełnosprawności na forum międzynarodowym (ONZ, Rada Europy, OECD).
III FORMY WSPARCIA
W zasadzie w każdym państwie członkowskim Wspólnoty występują odmienne zasady ustalania prawa do różnych zasiłków i rent, w tym renty z tytułu niezdolności do pracy. Tak więc niepełnosprawni w Polsce otrzymują środki finansowe na podstawie polskich regulacji. Wszystkie kraje Unii Europejskiej, z wyjątkiem Grecji, przyjęły również prawo do minimalnego dochodu gwarantowanego (Guaranteed Minimum Income). W większości państw członkowskich Unii istnieje prawo do minimalnego zasiłku - odpowiednik naszego zasiłku z pomocy społecznej, wypłacanego przez państwo osobom znajdującym się w najtrudniejszej sytuacji. Wysokość tego dochodu znacznie różni się w poszczególnych krajach. Na przykład osoba z upośledzeniem umysłowym w Niemczech, która nigdy nie pracowała, otrzyma miesięcznie po nad 1000 euro, tymczasem człowiek. w podobnej sytuacji w Hiszpanii dostanie jedynie 250 euro. Jak podają autorzy publikacji Niepełnosprawny - pełnoprawny obywatel Europy gwarantowany miesięczny minimalny dochód w 7 badanych krajach UE wynosi średnio 562 euro; lecz w Szwecji - 721 euro, w Austrii - 667 euro, we Włoszech - 563 euro, a już w Hiszpanii tylko 244 euro. Różnice są więc duże.
- W krajach Unii Europejskiej najlepiej rozwinięty system pomocy na rzecz rodziny ma Francja. Tam wspiera się rodziny wielodzietne, zwłaszcza z trójką i więcej dzieci. Wynika to m.in. z polityki prorodzinnej Francji. Natomiast najlepsze rozwiązania prawno-instytucjonalne na rzecz pomocy w dostępie do edukacji, pracy, jak i aktywizacji rodzin z dziećmi, ma Szwecja. Polska jednak nie powinna mieć kompleksów, świadczeń na rzecz rodzin, w tym z dziećmi nie pełnosprawnymi, jest stosunkowo dużo (rozwinięta jest też pomoc w formie ulg podatkowych). Oczywiście, średnie polskie zarobki są niższe w porównaniu z innymi krajami, więc i świadczenia są relatywnie niższe.
W ostatnich latach w Unii Europejskiej obserwuje się wzrost liczby osób korzystających ze świadczeń z tytułu niepełnosprawności lub niezdolności do pracy. Szacuje się, że ma do nich dostęp prawie 94 proc. osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Zasiłki z tytułu niepełnosprawności w krajach Unii w 1995 roku obejmowały średnio 8 proc. wszystkich wydatków na pomoc socjalną. Wydatki te są porównywalne z wydatkami na zasiłki dla osób bezrobotnych. Uważa się, że niektóre typy świadczeń dla osób niepełnosprawnych mogą powodować bierność i zależność świadczeniobiorców. Z drugiej strony nieaktywni zawodowo niepełnosprawni zdecydowanie wolą podjąć pracę niż otrzymywać zasiłek. W Unii poszukuje się więc nowych rozwiązań, które oparte są przede wszystkim na aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych. Zanim zdefiniuje się je jako niezdolne do pracy, najpierw pomaga się nabyć nowe umiejętności zawodowe dzięki oferowanym szkoleniom. Podobnie podchodzi się do pracowników, którzy stali się niepełnosprawni z powodu wypadku przy pracy. Stwarza się im warunki, by mogli pozostać w firmie i nadal pracować. Wprowadza się również specjalne formy wsparcia dla absolwentów szkół.
Szwecja zmieniła system przyznawania rent inwalidzkich dla osób poniżej 30. roku życia. Zostały one zastąpione zasiłkami chorobowymi i włączone w system ubezpieczenia społecznego. Rozwiązanie to ma zachęcić młode osoby do podejmowania pracy. Podobnie w Finlandii, gdzie niepełnosprawni, którzy nie ukończyli 20. roku życia, zamiast renty inwalidzkiej mogą otrzymać rentę rehabilitacyjną, dzięki czemu mogą korzystać ze szkoleń zawodowych. W Holandii natomiast, która jeszcze kilka lat temu wydawała najwięcej ze wszystkich krajów na świadczenia rentowe (ok. 15 proc. PKB - Produktu Krajowego Brutto), po reformie orzecznictwa lekarskiego w połowie lat 90. rentę straciło ponad 50 proc. osób poniżej 50. roku życia. W Austrii tworzy się specjalne grupy, wspierające zawodową integrację osób niepełnosprawnych opuszczających szkoły. Wielka Brytania, by ograniczyć narastający napływ rencistów wprowadziła w 1999 roku program pod hasłem "Praca dla tych, którzy mogą i zabezpieczenie dla tych, którzy nie mogą". Ograniczając warunki uzyskiwania renty oraz stwarzając nowe możliwości podjęcia pracy, chce się tam spowodować powrót części rencistów na rynek pracy. W tym samym roku Wielka Brytania na 1000 mieszkańców miała 111 rencistów, Włochy - 100, Holandia - 59, Szwecja - 48. W Polsce w tym czasie wskaźnik ten wynosił 94.
W wielu krajach europejskich odchodzi się od opieki sprawowanej nad osobami niepełnosprawnymi przez duże instytucje opiekuńcze. Taka forma opieki zastępowana jest przez różne formy wsparcia, na przykład opiekę domową, wsparcie społeczno-edukacyjne, instytucję osobistego asystenta, dzięki którym osoby niepełnosprawne, niezależnie od rodzaju i stopnia niepełnosprawności, mogą mieszkać we własnych domach lub mieszkaniach chronionych. Usługi te muszą być dostosowane do ich potrzeb, charakteryzować się wysoką jakością i służyć integracji ze społeczeństwem. Przykładem kraju, gdzie całkowicie zrezygnowano z koncepcji opieki sprawowanej przez duże instytucje, jest Dania. Większość osób niepełnosprawnych w Danii mieszka obecnie we własnych domach. Mogą to być mieszkania lub domy, w których żyją oni samodzielnie lub ze swoją rodziną, oraz mieszkania czy domy grupowe, przeznaczone dla kilku osób niepełnosprawnych. Osoby niezdolne do samodzielnego życia mieszkają w domach czy mieszkaniach, w których zapewniona jest pomoc i odpowiednie dla nich wsparcie osobiste. Domy grupowe zamieszkuje zazwyczaj 4-6 osób. Każda z nich ma dla siebie przynajmniej jeden pokój z kuchnią i łazienką oraz do użytku inne pomieszczenia, które dzieli z pozostałymi mieszkańcami domu. Jedynie osoby z poważnymi zaburzeniami psychicznymi, które mogą stanowić niebezpieczeństwo dla siebie lub innych, są umieszczane w szpitalach psychiatrycznych. Grupowe domy lub mieszkania są prowadzone przez samorządy lub władze regionalne. Wszystkie osoby niepełnosprawne, niezależnie od tego, gdzie mieszkają, mają prawo do pobierania świadczeń. Nie muszą oddawać części swoich dochodów "instytucji", ale płacą, jak wszyscy inni obywatele, za czynsz czy swoje osobiste wydatki (jedzenie, ubrania). Nie płacą natomiast za pracę wspierającego ich asystenta. Coraz częściej stwarza się również możliwość wyboru obsługi domu.
Mniejsze uczestnictwo w ogólnym kształceniu oraz w rynku pracy doprowadziło do nierówności w poziomie dochodów oraz do zjawisk takich jak bieda osób niepełnosprawnych, wykluczenie społeczne i izolacja. Niepełnosprawni muszą mieć możliwość korzystania z systemów ochrony socjalnej i programów ograniczania ubóstwa, do pomocy w obszarach niepełnosprawności, mieszkalnictwa socjalnego i innych usług zwiększających ich możliwości, a także programów emerytalnych i rentowych. Komisja zajmie się tymi zagadnieniami wykorzystując Europejski program walki z ubóstwem. Oceni ona odpowiedniość i trwałość systemów ochrony socjalnej i wsparcia z EFS. W pełni respektując kompetencje państw członkowskich, UE wspierać będzie krajowe działania na rzecz jakości i trwałości systemów ochrony socjalnej osób niepełnosprawnych, zwłaszcza poprzez wymianę praktyk i wzajemne uczenie się. Działanie na rzecz godnych warunków życia osób niepełnosprawnych.
Niepełnosprawni nie otrzymują dodatkowych świadczeń z Unii Europejskiej. W każdym państwie członkowskim UE występują odmienne zasady ustalania praw do zasiłków, rent i innych świadczeń dla osób niepełnosprawnych. Główna odpowiedzialność za działania wspierające osoby niepełnosprawne leży w gestii samych państw członkowskich. Ma to związek z jedną z głównych zasad funkcjonowania Unii Europejskiej, zwaną zasadą subsydiarności (pomocniczości), zgodnie z którą to, co może być zrobione na poziomie krajowym, tam właśnie powinno być zrobione.
NIEZALEŻNE ŻYCIE
"Niezależne życie" nie oznacza, że osoby z niepełnosprawnością nie potrzebują wsparcia ze strony innych. Chcą one po prostu sprawować taką samą kontrolę nad swoim życiem i dokonywać takich samych wyborów każdego dnia jak osoby pełnosprawne. Powinno to być traktowane jako rzecz naturalna i oczywista.
Dobra praca zapewnia niezależność finansową, wspiera rozwój osobisty i stanowi najlepszą ochronę przed ubóstwem. Osoby niepełnosprawne powinny mieć możliwość korzystania z usług takich, jak ochrona socjalna, programy ograniczające ubóstwo, pomoc dla niepełnosprawnych oraz mieszkania komunalne.
Istnieje jasna zależność między stopniem zaburzenia, a ciężkim położeniem finansowym osoby niepełnosprawnej, stwierdza Carlotta Besozzi, dyrektor Europejskiego Forum Niepełnosprawności w Brukseli. Jak mówi, dane wskazują, że dochód rodziny jest znacznie niższy, gdy głową domu jest osoba niepełnosprawna. Powodem może być bezrobocie, czy problem z utrzymaniem pracy ze względu na ciągłą potrzebę rehabilitacji. Ponadto mniej osób niepełnosprawnych niż sprawnych posiada własne mieszkanie i wystarczające zasoby, by być samodzielnym i niezależnym od innych ludzi. Oznacza to potrzebę polegania na rodzinie lub państwie.
Carlotta Besozzi uważa, że to brak profilaktyki społecznej doprowadza do tego impasu. Stworzenie odpowiedniej polityki socjalnej umożliwiłoby osobom niepełnosprawnym spełnienie swoich ambicji w roli pracownika i niezależnego finansowo człowieka.
UE dąży do tego, aby osoby niepełnosprawne mogły decydować o swoim życiu i samodzielnie wykonywać codzienne czynności – tak samo jak osoby pełnosprawne. Opieka i pomoc powinny być lepiej dostosowane do specyficznych potrzeb osób niepełnosprawnych. Komisja Europejska promuje niedrogie, łatwo dostępne i wysokiej jakości usługi socjalne przez konsolidację przepisów w zakresie ochrony socjalnej i integracji społecznej. Ponadto dąży do umożliwienia osobom niepełnosprawnym życia poza zakładami opieki. Komisja Europejska finansuje badania nad rozwojem usług na szczeblu społeczności lokalnej, których potrzebują osoby niepełnosprawne do prowadzenia bezpiecznego, spokojnego i niezależnego życia.
Czy UE ma wpływ na wysokość emerytur w państwach
członkowskich?
Unia Europejska nie wprowadziła jednolitego syStemu rent, emerytur, jak i
pozostałych świadczeń, pozostawiając te kwestie gestii państw członkowskich. W
każdym państwie unijnym obowiązuje inny system przyznawania emerytur, rent czy
innych świadczeń socjalnych. Wspólnota wprowadziła jednak pewne zasady mające
na celu zachowanie praw pracowników migrujących. Te zasady dotyczą również
obywateli polskich po wejściu do UE.
Wszystkie okresy pracy, ubezpieczenia i zamieszkania we wszystkich krajach,
zostają uwzględnione przy wyliczaniu wysokości jego emerytury. Emeryturę można
pobierać w swojej nowej wymarzonej ojczyźnie - bo to gwarantuje obowiązująca we
wszystkich krajach Unii Europejskiej zasada koordynacji systemów zabezpieczenia
społecznego.
Art. 51 Traktatu Rzymskiego zobowiązał państwa członkowskie
do wprowadzenia zasady sumowania wszelkich okresów zatrudnienia uprawniających
do nabycia i zachowania świadczeń z zabezpieczenia społecznego, obliczania ich
wysokości i wypłacania na terytorium każdego państwa wspólnoty.
Oznacza to, że każdy obcokrajowiec, podejmujący pracę i osiedlający się w nowym
kraju, będzie miał prawo do świadczeń na takich samych zasadach, jak obywatele
tego kraju.
Uznano zarazem, że dla umożliwienia realizacji tych praw nie jest konieczne
wprowadzanie unormowań ponadnarodowych, lecz tylko koordynacja krajowych
systemów zabezpieczenia społecznego - siłą rzeczy bardzo zróżnicowanych, gdyż
stosowanych w państwach członkowskich o różnych tradycjach, specyfice, stanie
prawnym, kulturze, warunkach demograficznych, zamożności, systemie ochrony
socjalnej.
Mimo początkowych obaw, iż powstanie jakiś ponadnarodowy
model zabezpieczenia społecznego, a systemy narodowe zostaną unicestwione - po
pierwsze, utrzymana została w Europie różnorodność systemów krajowych, a po
drugie, wypracowano model wzajemnego z nich korzystania.
Do dziś nie istnieje w Unii Europejskiej żaden ponadnarodowy model
zabezpieczenia społecznego - i nikt nie dąży do jego stworzenia i ustanowienia.
Systemy w poszczególnych państwach są zróżnicowane, różne są szczegółowe
rozwiązania, a w konsekwencji - różna jest także wysokość świadczeń.
Warto dodać, że nie od razu zasadami tymi objęto wszystkich obywateli wspólnoty. Dopiero po 20 latach zaczęły one dotyczyć osób pracujących na własny rachunek i ich rodzin.
Polskie ustawodawstwo, dotyczące zabezpieczenia społecznego w związku z przyjęciem naszego kraju do UE, nie wymagało zmian i dostosowania.
Unia wymaga od państw członkowskich tylko jednego: respektowania zasady koordynacji tak, aby prawa nabyte mogły być transferowane i sumowane. Jedyna istotna zmiana może wynikać z faktu, że Unia znosi wszelką dyskryminację w sprawach obywatelstwa oraz dotyczącą miejsca zamieszkania. Oznacza to, że obywatelstwo i miejsce zamieszkania nie może być kryterium, na mocy którego można byłoby pozbawić kogoś jakichś uprawnień. A więc, jeśli w przepisach polskich istnieje jakiś zapis, mówiący np., że pewne uprawnienia przysługują tylko osobie posiadającej obywatelstwo polskie lub zamieszkałej w Polsce, to takiego zapisu nie będzie można stosować wobec obywateli innych krajów Unii.
A zatem - wysokość emerytury w każdym kraju jest funkcją
wysokości składki i czasu jej opłacania. Jeśli więc Polak przeniesie się do
innego kraju unijnego, emerytura wypracowana w Polsce będzie transferowana za
granicę. Jedyną nowością będzie wliczanie do okresu składkowego i sumowanie
okresów legalnej pracy za granicą, podczas której były opłacane składki na
ubezpieczenie społeczne.
IV SYSTEM ZABEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH
Unia Europejska postrzegana jest powszechnie jako obszar dostatku, stabilności i bezpieczeństwa. Nie ominęły jej jednak poważne zagrożenia i problemy, które, nierozwiązane, mogą stać się zarzewiem kryzysu.
Państwo opiekuńcze, które z dumą określane jest jako fundament europejskiego modelu społecznego, wiąże się z wysokimi kosztami finansowymi. Ogromne nakłady ponoszone w celu zapewnienia odpowiedniego poziomu zabezpieczenia społecznego nie przynoszą spodziewanych rezultatów w postaci pełnego zatrudnienia, powszechnego dostępu do usług zdrowotnych, spójności społecznej.
Utrzymujące się wysoki poziom bezrobocia (blisko 10%, a w niektórych krajach 15%), starzenie się społeczeństwa, rosnące zapotrzebowanie na drogie usługi medyczne powodują, że system zabezpieczenia społecznego staje się powoli niewydolny. Zaledwie 60% ludności w wieku produkcyjnym pracuje zawodowo, wcześniejsze emerytury i świadczenia społeczne wymagają coraz większych nakładów. Zmiana proporcji pomiędzy liczbą zatrudnionych (płacących m.in. podatki i składki emerytalne) a liczbą emerytów i świadczeniobiorców może być w perspektywie 10 lat przyczyną załamania się systemów emerytalnych. Ocenia się, że same tylko Niemcy potrzebują ponad trzech mln nowych pracowników rocznie dla podtrzymania obecnej proporcji.
Gospodarka europejska, oparta na tradycyjnych technologiach, obciążona wysokimi kosztami pracy przegrywa w konfrontacji ze Stanami Zjednoczonymi i Japonią, w których wskaźnik zatrudnienia przekracza 70%, a poziom bezrobocia wynosi zaledwie 4%.
Niewątpliwie kraje Unii Europejskiej poradziły sobie z problemem ubóstwa. Przeznaczając znaczne kwoty (średnio 28% PKB przeznaczone jest na wydatki socjalne) zapewniono osłony i gwarancje dochodowe dla najuboższej części społeczeństwa. Nie osiągnięto jednak efektu w postaci aktywnego wydostawania się ze sfery zależności od zasiłków z pomocy społecznej.
Nowe wyzwania dla gospodarki niesie globalizacja, zastosowanie nowych technologii, w tym szczególnie związanych z informatyką. Pojawiające się nowe zawody, uelastycznienie form zatrudnienia, praca "na odległość" zmieniają tradycyjne relacje pracownik-pracodawca, wymagając ewolucji tradycyjnych form dialogu społecznego.
W kontekście omawianych zagrożeń i wyzwań, Unia Europejska potrzebuje nowej, wieloletniej strategii. Rewolucji gospodarczej musi towarzyszyć modernizacja systemów zabezpieczenia społecznego. Jest to warunek osiągnięcia stabilnego rozwoju gospodarczego, a jednocześnie społecznej spójności.
Taką strategię, na lata 2000-2010, przyjęła Rada Europejska na posiedzeniu szefów państw i rządów w marcu 2000 roku w Lizbonie. Dokument ten nosi nazwę: Strategia Lizbońska. Strategia ta pięć lat później została zmodyfikowana a następnie zastąpiona nowym, długookresowym programem rozwoju społeczno-gospodarczego Unii Europejskiej - Strategią „Europa 2020” .
Standardy socjalne Wspólnoty Europejskiej przez długi czas stanowiły przede wszystkim uzupełnienie regulacji dotyczących integracji gospodarczej państw członkowskich. Akty prawne, określające minimalne standardy socjalne we Wspólnocie Europejskiej, rozrosły się jednak na tyle, że mówi się nawet o europejskim prawie pracy jako odrębnej dziedzinie prawa wspólnotowego.
Wśród regulacji socjalnych wyróżnia się pięć podstawowych grup przepisów:
regulacje dotyczące swobodnego przemieszczania się pracowników;
regulacje o równości traktowania mężczyzn i kobiet w dziedzinie zatrudnienia;
przepisy dotyczące społecznych aspektów restrukturyzacji przedsiębiorstw;
regulacje dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony pracowników;
regulacje o dialogu społecznym oraz o zasadach konsultowania pracowników.
Liczbę aktów prawnych określających standardy socjalne w UE szacuje się na około 10 rozporządzeń oraz około 60 dyrektyw. Przewaga liczebna dyrektyw nad rozporządzeniami świadczy o tym, że widoczna jest raczej tendencja do harmonizacji standardów socjalnych, a nie ich ujednolicania.
V POMOC SOCJALNA DLA OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ
Unia Europejska od wielu lat troszczy się o osoby niepełnosprawne, których stan zdrowia uniemożliwia podjęcie pracy. Członkowie Wspólnoty zobowiązani są zapewnić tej grupie społecznej godne warunki egzystencjalne. Zakres obowiązków państwa wobec niepełnosprawnych regulują wewnętrzne ustawy o pomocy i rehabilitacji społecznej. Określają one formę i wysokość zasiłków, rent i emerytur.
W Austrii podstawowym źródłem utrzymania niepełnosprawnych jest zasiłek opiekuńczy. Korzystają z niego osoby, które wymagają stałej opieki i pomocy w wymiarze co najmniej 50 godzin miesięcznie z powodu niepełnosprawności, która wedle wszelkiego prawdopodobieństwa będzie trwała co najmniej sześć miesięcy. Niepełnosprawni otrzymują pieniądze z tytułu ubezpieczenia socjalnego lub wypadkowego. W przypadku pogorszenia się stanu zdrowia, mogą ubiegać się o zwiększenie wymiaru zasiłku.
Zasiłek pierwszego stopnia (najniższy) wynosi ponad 145 EURO
miesięcznie, a drugiego stopnia blisko 1533 EURO. Wysokość zasiłku ustalana
jest na podstawie orzeczenia lekarskiego. Świadczenie nie podlega opodatkowaniu
od dochodów.
Większość niepełnosprawnych Austriaków otrzymuje zasiłek pierwszego
stopnia.
Niepełnosprawnym w Finlandii przysługują cztery rodzaje zasiłków: pielęgnacyjny na niepełnosprawne dziecko, z tytułu niepełnosprawności, pielęgnacyjny dla pobierających rentę i renta inwalidzka.
Zasiłek pielęgnacyjny na niepełnosprawne dzieci przysługuje rodzinom, które opiekują się chorymi dziećmi w domu. Zasiłek ten przyznawany jest na jakiś czas albo na stałe - do osiągnięcia 16 roku życia. Pobieranie zasiłku opiekuńczego nie jest uzależnione ani od dochodów, ani od majątku rodziców czy dziecka. Zasiłek jest wolny od podatku. Państwo wypłaca też zasiłki specjalne. Jednym z nich jest podwyższony zasiłek opiekuńczy. Otrzymują go rodziny, w których opieka nad dzieckiem wymaga wiele poświęcenia.
Zasiłek z tytułu niepełnosprawności otrzymują niepełnosprawni w wieku 16 - 64 lat. Finowie, których sprawność z powodu choroby lub defektu fizycznego zmniejszyła się trwale w ciągu co najmniej roku. Najniższą sumę otrzymują osoby, które doznały istotnego uszczerbku na zdrowiu i ponoszą stałe koszty z tym związane. Podwyższony zasiłek pobiera ten, kto doznał znacznego uszczerbku na zdrowiu. Rozszerzony zasiłek z tytułu niepełnosprawności przysługuje niepełnosprawnym w stopniu znacznym.
Zasiłek pielęgnacyjny dla pobierających rentę przysługuje osobom niepełnosprawnym, które ukończyły 16 lat i pobierają rentę. Najniższy zasiłek otrzymują niepełnosprawni, którzy wymagają stałej opieki. Podwyższony zasiłek ci, którzy potrzebują pomocy z zewnątrz, regularnego doglądania. Rozszerzony zasiłek - osoby, które wymagają nieprzerwanej opieki.
Prawo do renty inwalidzkiej w Finlandii przysługuje osobom, które z powodu choroby nie mogą utrzymać się z własnej pracy. Renta może zostać zawieszona, gdy stan zdrowia i zdolność do pracy pobierającego rentę znacznie się poprawią albo, gdy ma on stałe dochody z pracy, zapewniające mu wystarczające utrzymanie. W przypadku pogorszenia stanu zdrowia, zawieszona renta może zostać ponownie przyznana w ciągu dwóch lat od momentu jej zawieszenia.
Pobierający rentę inwalidzką, jeśli chciałby podjąć pracę może ją zawiesić na okres od sześciu miesięcy do dwóch lat. W tym czasie otrzymuje zasiłek w wysokości 302 EURO miesięcznie. W razie utraty pracy może ponownie korzystać z renty.
Niepełnosprawni we Francji utrzymują się z następujących świadczeń socjalnych:
1) Wyrównania kosztów pracy (ACFP) - Zasiłki te są finansowane przez departament, a przydzielane za zgodą COTOREP osobom z niezdolnością do pracy w co najmniej 80%, w przypadku gdy niepełnosprawny ponosi dodatkowe koszty związane z niepełnosprawnością.
2) Zasiłku na opłacenie opiekuna osoby niepełnosprawnej (ACTP) - Jest to zasiłek dla osób z niesprawnością 80%, wymagających stałej opieki. Jego wysokość zależy od dochodów osoby niepełnosprawnej i indywidualnych potrzeb.
3) Zasiłku na specjalną edukację dziecka (AES) - Korzystają z niego rodziny, opiekujące się dziećmi do 20 roku życia - z niesprawnością 80% lub warunkowo - 50% - 80%. Jego wysokość zależy od indywidualnych potrzeb i ewentualnej potrzeby wspierania się opiekunem osoby niepełnosprawnej. Zasiłek jest podzielony na 6 kategorii, w zależności od miesięcznych kosztów ponoszonych na dziecko.
4) Zasiłku dla dorosłych (AAH) - Finansowanego przez państwo. Jego wysokość zależy od dochodów (niekoniecznie od zarobków). Służy wyrównaniu dochodów do minimum gwarantowanego. Osoba niepełnosprawna musi mieć niesprawność rzędu 80% bezwarunkowo, 50% - 80% warunkowo. Samotnym niepełnosprawnym przysługuje dodatek do zasiłku.
5) Zasiłku dla pracujących osób niepełnosprawnych (GRTH) - Jest to wyrównanie dochodów do minimum gwarantowanego dla niepełnosprawnych, zatrudnionych na normalnych warunkach lub zatrudnionych w podobnych do Polskich zakładach pracy chronionej.
6) Renty inwalidzkiej - Wypłacanej z ubezpieczenia zdrowotnego. Mogą ją otrzymać osoby poniżej 60 roku życia, których zdolność do pracy spadła o 2/3 względem stanu normalnego na skutek wypadku, nie związanego z pracą lub chorobą. Wysokość renty zależy od czasu, przez jaki dana osoba płaciła składkę zdrowotną oraz od jej poprzednich dochodów.
Niepełnosprawni w Grecji mają prawo do bezpłatnej opieki zdrowotnej oraz świadczeń rentowych i rehabilitacyjnych. Na straży ich praw stoi Departament Ochrony Osób Niepełnosprawnych, którego pracę koordynuje Minister Zdrowia i Opieki Społecznej. Misją departamentu jest zapewnienie niepełnosprawnym godnych warunków życia.
Grecki system orzekania o niepełnosprawności funkcjonuje w oparciu o trzy grupy inwalidzkie: Całkowita - 80% niepełnosprawności - inwalida otrzymuje pełną sumę zasiłku. Zwykła - stopień inwalidztwa wynosi tu od 67 do 79% i przysługuje wówczas 3/4 pełnej sumy zasiłku. Częściowa grupa inwalidzka - stopień inwalidztwa wynosi od 50 do 66% i osobie niepełnosprawnej należy się wówczas 1/2 pełnej kwoty zasiłku.
Niepełnosprawni w Niemczech korzystają z tzw. Pomocy bieżącej oraz pomocy personalnej i pieniężnej. Pomocy bieżącej udziela Urząd Integracyjny. Dba on o to, by: niepełnosprawni w stopniu znacznym nie utracili swojej pozycji socjalnej, zostali zatrudnieni na takich stanowiskach pracy, które odpowiadają ich możliwościom, a także pozwalają na rozwój. By dzięki świadczeniom przedstawicieli branży rehabilitacyjnej i środkom, którymi dysponuje pracodawca, byli zdolni utrzymać się na stanowisku i skutecznie o nie rywalizować.
Pomoc personalna obejmuje poradnictwo i opiekę w zakresie rozwiązywania problemów zawodowych i osobistych. Pomoc pieniężna pokrywa koszty pomocy technicznych niezbędnych w pracy i do zdobycia pracy (np. prawo jazdy, samochód, łącznie z naprawami i dodatkowym wyposażeniem), wyposażenia i utrzymania mieszkania odpowiedniego dla osoby niepełnosprawnej.
Niepełnosprawnym w Niemczech przysługują trzy świadczenia:
1) Świadczenie na rzecz rehabilitacji medycznej - Obejmuje ono świadczenia medyczne, w tym stomatologiczne, leki i środki opatrunkowe. Ponadto gimnastykę, terapię ruchową, leczenie zaburzeń mowy, koszty protez i sprzętu ortopedycznego. Świadczenia na rzecz rehabilitacji medycznej są realizowane zależnie od potrzeb w szpitalach, ośrodkach zdrowia i zakładach specjalistycznych.
2) Świadczenie na rzecz udziału niepełnosprawnych w życiu społecznym - To świadczenia z zakresu pedagogiki leczniczej dla dzieci, które nie uczęszczają jeszcze do szkoły. To pomoc w zakresie porozumienia z otoczeniem, pomoc na rzecz udziału w życiu społecznym i kulturalnym.
3) Świadczenia finansowe - Niepełnosprawni, którzy nie pracują z tytułu choroby lub wypadku przy pracy otrzymują od państwa zasiłek chorobowy. Jest on wypłacany w ramach świadczeń na rzecz rehabilitacji - w zależności od tego, jaki w ich przypadku w grę wchodzi świadczeniodawca. Wysokość zasiłku chorobowego nie może przekraczać 80% wynagrodzenia za pracę netto. W ubezpieczeniu rentowym wypłaca się zasiłek przejściowy, wynoszący 75% ostatnich zarobków netto.
Osoby niepełnosprawne w Szwecji mogą liczyć na wiele form pomocy: niepełnosprawnym ruchowo przysługują protezy i wózki inwalidzkie; niedosłyszącym - aparaty słuchowe i lampy sygnalizacyjne do użytku domowego. Niesłyszącym - tłumacz języka migowego; niedowidzącym - magnetofony do odtwarzania nagranych książek i czasopism. Osobom z zaburzeniami mowy - aparaty pomagające w mówieniu.
Niepełnosprawni w Szwecji mogą skorzystać z pomocy finansowej na zakup samochodu. Mogą starać się o dotację na adaptację mieszkania zgodnie ze swoimi potrzebami. Samorządy dysponują mieszkaniami, których wnętrza są przystosowane do osób poruszających się o kulach i na wózkach.
Dla dorosłych niepełnosprawnych organizowane są specjalne kursy podnoszące ich kwalifikacje zawodowe. Osoby te mogą uczestniczyć w regularnych programach edukacyjnych. Takie szkolenia organizowane są również dla osób upośledzonych umysłowo.
O niepełnosprawnych w Wielkiej Brytanii troszczą się dwa urzędy: Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej Przewlekle Chorych oraz Niepełnosprawnych i Chorych Umysłowo, które odpowiada za pomoc społeczną i usługi medyczne dla osób niepełnosprawnych oraz Wydział do Spraw Osób Niepełnosprawnych, który podlega Ministerstwu Pracy i Zasiłków.
W zależności od stopnia i rodzaju niepełnosprawności, niepełnosprawni w Anglii otrzymują różnego rodzaju zasiłki lub zapomogi, np. na zakup sprzętu ortopedycznego, wózków inwalidzkich, komputerów, samochodów. Osoby, które znajdują się w trudnej sytuacji materialnej mogą ubiegać się o tzw. zapomogi bezpośrednie - na zakup podstawowych środków do życia. Udzielają je lokalne ośrodki władzy.
Usługi zdrowotne w Wielkiej Brytanii świadczone są przez agendy państwowe. Ich jakość podlega kontroli Departamentu Służb Społecznych, który funkcjonuje przy organie władzy lokalnej na szczeblu hrabstwa. Pomoc społeczna świadczona przez departament obejmuje: pomoc dzienną (domy dziennego pobytu), krótkotrwałą pomoc instytucjonalną, poradnictwo i doradztwo.
Niepełnosprawnym Brytyjczykom przysługuje: pomoc w dostosowaniu mieszkania do swoich potrzeb, pomoc pielęgniarki środowiskowej, dostarczanie posiłków do domu, pomoc domowa, bezpłatna rehabilitacja oraz recepty.
Niepełnosprawnym, którzy kształcą się na uczelniach wyższych przysługuje specjalny zasiłek - Disabled Student’s Allowances. Umożliwia on m.in. pokrycie kosztów pomocy dydaktycznych oraz transportu. Studenci mają prawo do tej pomocy bez określenia, na co są potrzebne pieniądze - do sumy 5120 funtów rocznie.
Niepełnosprawni w Wielkiej Brytanii mogą korzystać z wielu ulg. Przysługuje im zniżka na bilety autobusowe, kolejowe, promowe i lotnicze. Dofinansowanie do wyjazdów wakacyjnych. Rabat na zakup używanego samochodu, tańszy abonament telewizyjny. Mają prawo do bezpłatnego parkowania pojazdów.
Członkostwo Polski w Unii Europejskiej nie gwarantuje jeszcze szybkiej poprawy sytuacji osób niepełnosprawnych żyjących w naszym kraju. Zależy ona przede wszystkim, od dalszego rozwoju gospodarczego państwa i prowadzonej przez nie polityki. Nowe możliwości otworzyły się przed organizacjami pozarządowymi oraz samorządami, które mają dostęp do większych funduszy unijnych na realizację projektów. Zapewne związanie się ze strukturami europejskimi daje Polsce szansę na rozwój i podniesienie wielu standardów. Otwartą kwestią pozostaje to, jak pomoc ta zostaje wykorzystywana. Jedno natomiast się nie zmienia: ci, którzy chcą odnieść sukces zawodowy, ekonomiczny, społeczny czy po prostu zmienić swoje życie, muszą włożyć w to dużo wysiłku. Ta prosta zasada odnosi się również do osób niepełnosprawnych.
VII BIBLIOGRAFIA:
„Niepełnosprawni w świetle ustawodawstwa Unii Europejskiej” Małgorzata Kożuch Uniwersytet Jagielloński
„Polska droga Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych” Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego Kraków 2008r.
„Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów - Europejska strategia w sprawie niepełnosprawności 2010-2020” wyd. Komisja Europejska, Bruksela dn, 15.11.2010r.
http://ec.europa.eu/health-eu/my_health/people_with_disabilities/index_pl.htm
http://www.twojaeuropa.pl/1367/prawa-osob-niepelnosprawnych-w-unii-europejskiej
http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/8285
http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/80079?utm_source=biuletyn&utm_medium=email&utm_campaign=13.01.2011
http://www.ec.europa.eu
Projekt współfinansowany ze środków Parlamentu Europejskiego
Logo Parlamentu Europejskiego składa się z rysunku symbolizującego salę obrad i umieszczonej na nim flagi Unii Europejskiej. Rysunek przypomina ćwiartkę okręgu. Linia pionowa jest lekko pochylona w lewą stronę. Linia pozioma biegnie prosto. Linie te nie łączą się ze sobą. Pomiędzy nimi narysowane są dwie półokrągłe linie nie dochodzące do poziomej. Linie półokrągłe poprzecinane są krótkimi nie dotykającymi brzegu liniami poprzecznymi. Pod liniami poprzecznymi jest mała półokrągła linia. Całość rysunku jest wykonana szarym kolorem. Na linii poziomej umieszczona jest flaga Unii Europejskiej. Jest to lazurowy prostokąt a na nim okrąg złożony z dwunastu złotych gwiazd.